Fietsroute

Fietsroute Nationaal Landschap Laag Holland: de Zaanstreek

Laag Holland is een van de twintig nationale landschappen van Nederland en strekt zich globaal uit van Uitgeest tot aan het Markermeer. Deze route neemt je mee door het zuidelijke deel van Laag Holland: de karakteristieke Zaanstreek.

De route start in Oostzaan, een dorpje dat vooral bekendstaat doordat Albert Heijn hier rond 1860 zijn kruidenierszaak begon. In 1887 nam zijn zoon Albert Heijn de onderneming over, waarna het bedrijf langzaam maar zeker uitgroeide tot een wereldwijd opererende, beursgenoteerde onderneming.

Oostzaan ligt aan de Twiske, een uitgestrekt veenplassengebied. In eerste instantie begonnen de bewoners van de streek hier hoogveen te winnen, maar nadat deze voorraden waren uitgeput, haalden ze ook het laagveen weg. De turfwinning heeft geresulteerd in het karakteristieke landschap met petgaten en legakkers. Tegenwoordig is het een gecombineerd natuur- en recreatiegebied.

Ter hoogte van Nauerna kom je langs een bijzonder monument: het voormalige kaaspakhuis Archangel. Het is een opmerkelijk gebouw, vooral omdat het een van de laatst overgebleven éénbeukige houten kaaspakhuizen van Nederland is, en deze bovendien nog in goede staat verkeert. Vroeger stond de Zaanstreek vol met dergelijke pakhuizen, maar tegenwoordig is de Archangel uniek.

Molens, stolpboerderijen en Zaanse huisjes

Via het prachtige polderlandschap van Noord-Holland, waarbij je diverse Zaanse huizen en stolpboerderijen passeert, kom je aan in Westzaan, een dorp met een beschermd dorpsgezicht. Ook hier staan veel woningen in Zaanse stijl, evenals een aantal prachtige molens. Vooral de Schoolmeester is bijzonder: het is namelijk de laatste papiermolen ter wereld die nog volledig op windkracht functioneert. Sinds 1692 is de molen onafgebroken in gebruik geweest. Maar ook het Prinsenhof mag genoemd worden. Dit is namelijk de enige molen in Nederland die alleen een pelwerk bezit; alle andere pelmolens vervullen ook nog een andere functie.

De Zaanse Schans

Na het oversteken van de Zaan kom je aan bij een van de populairste toeristische trekpleisters van Nederland: de Zaanse Schans. In de loop van de 20ste eeuw zijn hier diverse oude gebouwen – woningen en molens – geplaatst met de bedoeling het historisch erfgoed uit de Zaanstreek te bewaren. Het is in feite één groot, bewoond openluchtmuseum, met diverse werkende molens en prachtige Zaanse huizen.

Tot de vele bezienswaardigheden behoren onder andere de enige nog werkende verfmolen ter wereld, diverse interessante musea, een scheepswerf, een klompenmakerij en een kaasmakerij.