Fietsroute

Fietsroute Oorlogsverleden rond de Veluwe

De omgeving van Ede, met de Nationale Parken Hoge Veluwe en Veluwezoom is nu een gebied met prachtige natuur, maar was tijdens de Tweede Wereldoorlog een belangrijk strijdtoneel. We nemen je mee naar de jaren 40-45.

Knooppunten 9-85: Aanslag bij Woeste Hoeve

De Woeste Hoeve is een gehucht, bestaande uit een restaurant, een hotel en enkele huizen. Het kleine plaatsje is bekend geworden door een toevallige aanslag in het voorjaar van 1945 op SS-generaal Hanns Albin Rauter, de leider van de politie in bezet Nederland. Het doel van het verzet was het bemachtigen van een Duits legervoertuig. Door een stom toeval bevond Rauter zich in het beoogde voertuig. Hij overleefde de aanslag, en als represaille werden honderden gevangenen en onderduikers geëxecuteerd, waarvan 117 bij Woeste Hoeve. Voor hen is hier een monument opgericht.

Knooppunt 23: Vliegbasis Deelen

Vliegbasis Deelen was een van de grootste en belangrijkste vliegvelden tijdens de oorlog. In de beginmaanden van de oorlog werden vanaf Deelen aanvalsvluchten op bijvoorbeeld Engeland uitgevoerd, maar later was het een belangrijke schakel in de eerste luchtverdedigingslinie van Duitsland. Veel aanvliegroutes van de geallieerden richting Duitsland lagen namelijk boven Nederland. Tegenwoordig is in de vroegere onderofficiersmess een interessant museum gevestigd, dat aandacht besteed aan de geschiedenis van de vliegbasis. Met name de jaren 1940-1945 en de nachtjagereenheden, die op Fliegerhorst Deelen gestationeerd waren, worden belicht.

Operatie Market Garden

Arnhem was in het najaar van 1944 een belangrijke stad: in september van dat jaar ging Operatie Market Garden van start, een poging om de oorlog vroegtijdig te beëindigen door via bruggen in Nederland het Ruhrgebied te bereiken. De Rijnbrug bij Arnhem was het belangrijkste doelwit in Nederland. De grootschalige onderneming mislukte bij Arnhem, waar enkele dagen flink gevochten werd tussen geallieerde en Duitse troepen. De Britten hadden hun hoofdkwartier gevestigd in het Oosterbeekse Hotel Hartenstein, gelegen tussen de knooppunten 37 en 38. In dit statige landhuis is nu een indrukwekkend museum gevestigd waar je de geschiedenis van Market Garden op een bijzondere manier kunt beleven.

Knooppunt 52: De Zwarteweg

In de buurt van knooppunt 52 in Arnhem ligt de Zwarteweg. Nu is het een rustige straat met onopvallende rijtjeshuizen, maar in september 1944 was dit een belangrijke plek voor de geallieerden. Hier werd generaal-majoor Urquhart, nadat hij per ongeluk in richting de Duitse posities was gelopen, op 18 en 19 september verborgen door Anton Derksen. Op die laatste dag kon hij terugkeren naar zijn troepen.

Knooppunt 53: de evacuatie

Voor de Britse en Poolse troepen die tijdens Operatie Market Garden de bruggen van Arnhem moesten veroveren, was het na ongeveer een week duidelijk dat de operatie een verloren zaak was. De geallieerden probeerden daarom zoveel mogelijk van deze troepen naar de zuidkant van de Nederrijn – inmiddels bevrijd gebied – te evacueren. In de nacht van 25 op 26 september wisten zo’n 2.400 Britse en Poolse troepen te ontsnappen.

Knooppunt 34: Luchtlandingen bij Wolfheze

In de buurt van Wolfheze vond een deel van de luchtlandingen tijdens Operatie Market Garden plaats. Maar voordat de parachutisten en zweefvliegtuigen hier landden, had de bevolking nog een flink te lijden. Bij Wolfheze lag namelijk een psychiatrische inrichting, waarvan de geallieerden vermoedden dat er een Duitse kazerne was gevestigd. Daarom besloten ze deze te bombarderen. Die kazerne was er echter niet, en bij het bombardement kwamen veel burgers om het leven.

Tussen de knooppunten 84 en 64: De Ginkelse Heide

Van alle luchtlandingslocaties is de Ginkelse Heide het bekendst. Hier landde op 18 september een tweede groep parachutisten. Om een ‘veilige’ landing mogelijk te maken, moest er echter wel een hevige strijd geleverd worden om de Duitse troepen te verdrijven. Hiervoor was één brigade, die een dag eerder bij Wolfheze was geland, ingezet. Uiteindelijk lukte het de Ginkelse Heide vrij te maken, maar de parachutisten landden wel midden in het gevecht. Nu vinden hier elk jaar indrukwekkende herdenkingen plaats.