De Turfroute is een toeristische vaarroute in Friesland, die een aantal belangrijke waterwegen volgt die een rol speelden bij de turfvaart.
Een van de belangrijkste hiervan is de Tjonger, een rivier die in het zuidoosten van Friesland bij de Drentse grens ontspringt. De hoofdstroom van de Tjonger begint ter hoogte van het dorp Oosterwolde, waar de rivier via een duiker onder de Opsterlandse Compagnonsvaart door gaat. De Tjongervallei dateert waarschijnlijk al van voor de voorlaatste ijstijd. In die tijd lag hier een moerassig landschap met veel veengebieden. In het gebied stroomden toen nog meer riviertjes en beken – de Linde bestaat nog steeds – en het omliggende landschap was grotendeels onbegaanbaar. Daarom vestigden zich pas in de middeleeuwen mensen in dit Friese rivierenlandschap en dan alleen op de hoger gelegen zandruggen.
De Tjonger vormt een belangrijke taalgrens. Het Friese taalgebied ligt ten noorden van de rivier en het Stellingwerfse taalgebied ligt ten zuiden. Daarom wordt de Tjonger ook wel de Kuinder genoemd.
